Directie van de scheepvaartpolitie

Dankzij het samenvoegen van deze politiediensten kan een geïntegreerd en eenduidig politiebeleid worden gevoerd in de havens en op de waterwegen.

Opdrachten

De Scheepvaartpolitie verzekert de politiewerking in de zeehavens en in de belangrijkste plezierhavens, op de binnenvaartwegen en alle wateren die onder de Belgische jurisdictie vallen.

Haar werkterrein is zeer apart en vergt een speciale aanpak, opleiding en materieel.

Op haar specifiek terrein verzekert de Scheepvaartpolitie de politiezorg.

De kerntaken van de Scheepvaartpolitie, als gespecialiseerde politiedienst, kunnen we opsplitsen in vier onderdelen:

• Havengebonden politiezorg (rond het water)
• Watergebonden politiezorg (op het water)
• Grenscontrole (op en rond het water)
• Gespecialiseerde ondersteuning

Deze ondersteuning wordt voornamelijk geleverd door onze ploeg met technische experten, namelijk het Technisch Steunteam (TST) dat over een arsenaal aan gespecialiseerde middelen beschikt. Het TST komt op vraag van de Scheepvaartpolitie of van haar partners (Federale of Lokale Politie, externe partners).

Bovendien voert de Scheepvaartpolitie de zeven functionaliteiten van de basispolitiezorg uit in de havengebieden waarvoor ze bevoegd is. Het gaat om:

• wijkwerking en sectorwerking (contacten met havenarbeiders, jachtclubs, verenigingen voor beroeps- en pleziervaart ...);
• onthaal inclusief de functie van Schengendoorlaatpost aan de maritieme buitengrens;
• interventie te land en te water;
• politionele slachtofferbejegening;
• lokale opsporing en lokaal onderzoek;
• handhaving en openbare orde;
• verkeer in de havens en op zee.

De gespecialiseerde politiefunctie van de Scheepvaartpolitie maakt het mogelijk om de hieronder ontwikkelde fenomenen te bestrijden.

Illegale immigratie en mensenhandel

Eén van de kerntaken van de Scheepvaartpolitie is de grenscontrole, uitgevoerd aan de Schengenbuitengrenzen. Nauw gelinkt aan deze grenscontroles zijn de fenomenen illegale immigratie, mensensmokkel en mensenhandel. Deze fenomenen gaan hand in hand, maar toch is illegale immigratie de prioriteit van de Scheepvaartpolitie, terwijl haar taken inzake de twee andere fenomenen beperkt blijven tot ondersteuning van de daartoe aangewezen diensten (bijvoorbeeld: de Federale Gerechtelijke Politie).

Vastgesteld wordt dat de stroom van illegalen via de Belgische kusthavens naar Groot-Brittannië in omvang is afgenomen. De geleverde inspanningen in dit domein hebben dus vruchten afgeworpen, maar de oorzaken die aan de oorsprong van deze migratiestromen liggen bestaan nog steeds, zodat binnen de kortste keren het probleem weer vroegere proporties kan aannemen. De Scheepvaartpolitie ondersteunt ook de acties van andere politiediensten in de strijd tegen de illegale immigratie door onder andere een aantal technische middelen zoals de CO2-meter of de cargoscanner ter beschikking te stellen.

Drugs

Een andere gespecialiseerde opdracht van de Scheepvaartpolitie is de strijd tegen drugs. Zo komt de Scheepvaartpolitie als eerstelijnsentiteit tussenbeide bij drugmisbruik en drughandel, bijvoorbeeld naar aanleiding van grote festiviteiten die in de haven worden georganiseerd. Op regelmatige tijdstippen vinden controles van passagiers van ferry's of cruiseschepen plaats om eventuele drugssmokkel vast te stellen.

Als er aanwijzingen zijn dat er drugs gesmokkeld worden of omdat andere politiediensten hierom verzoeken, voert de Scheepvaartpolitie doorzoekingen uit op schepen. De dienst beschikt hiervoor over een rummageteam en werkt hiervoor samen met zijn partners.

Milieuverontreiniging

De Scheepvaartpolitie heeft dagelijks ook bijzondere aandacht voor de milieuproblematiek in en rond het water. De Scheepvaartpolitie wordt regelmatig opgeroepen om een gespecialiseerd onderzoek uit te voeren aan boord van een vaartuig dat verdacht wordt van illegaal vervoer van afvalstoffen of van lozing op zee.

De problematiek inzake bescherming van het leefmilieu verschilt sterk van sectie tot sectie en is afhankelijk van de lokale plaatsgesteldheid, van de aard van de transporten en van de richtlijnen van het openbaar ministerie en/of andere bevoegde overheden.

Omdat bij het vaststellen van de meeste milieu-inbreuken een zekere expertise vereist is, werkt de Scheepvaartpolitie steeds samen met één of meerdere partners.

• MARPOL (maritieme pollutie ingevolge illegale lozingen van oliën, afvalproducten en chemicaliën): jaarlijks worden drie à vier actieweken gehouden in alle entiteiten, gecoördineerd met binnen- en buitenlandse partners. 
• Afvaltransporten: de vraag vanuit het Oosten naar herbruikbare producten (zoals oud papier en schroot) en de kost verbonden aan producten die onderworpen zijn aan de Recupel-wetgeving, maken dat enorme hoeveelheden getransporteerd worden via de Belgische havens. Al enkele jaren werkt de Scheepvaartpolitie mee aan het 'IMPEL-TFS Seaport project' dat gecoördineerd wordt door de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM. De Scheepvaartpolitie levert ook inspanningen om bij te dragen aan het in beeld brengen van afvaltransporten via de binnenvaart. Ook vanuit lokale politiekorpsen wordt de Scheepvaartpolitie gevraagd mee te werken bij geïntegreerde controles van afvaltransporten in bepaalde arrondissementen.
• Haven- en watergebonden problematiek: op zee en in de havengebieden, waar de Scheepvaartpolitie de volledige politiezorg voor haar rekening neemt, treedt zij op als eerstelijnspolitie. De geleverde capaciteit is afhankelijk van eventuele lokale fenomenen/problemen en de richtlijnen of verzoeken van het parket en de overheden.

Diefstallen

De Scheepvaartpolitie krijgt te maken met diefstal van en in pleziervaartuigen, met diefstal van toebehoren zoals motoren, met diefstal van voertuigen die via de havens gesmokkeld worden en met diefstal gepleegd in de havengebieden.

Zij investeert in de bestrijding van de misdrijven inzake pleziervaartuigen door:

• vaststellingen te doen van de diefstallen die zich op haar grondgebied voordoen;
• het inrichten van het Vast InvalsPunt Pleziervaart (VIPP) in Nieuwpoort, dat alle informatie inzake dergelijke misdrijven centraliseert en ter beschikking stelt van andere eenheden;
• haar expertise ter beschikking te stellen van de entiteiten en andere politiediensten, door bijvoorbeeld advies te geven, deel te nemen aan acties op tweedehandsmarkten en op te treden als expert bij gerechtelijke vaststellingen;
• een wereldwijd netwerk uit te bouwen dat toelaat om zeer snel informatie uit te wisselen inzake vaartuigen, feiten, expertise … die bij andere (politie)diensten aanwezig is en hiertoe actief lid te zijn van de International Association of Maritime Investigators (IAMI);
• jaarlijks een preventiecampagne te organiseren in het wereldje van de pleziervaarten.

In nauwe samenwerking met de Federale Gerechtelijke Politie draagt de Scheepvaartpolitie bij tot het bestrijden van de trafiek van gestolen voertuigen via de havens. Het onderscheid moet worden gemaakt tussen de smokkel van luxevoertuigen die meestal op bestelling worden gestolen en de wagens die op het randje af als afval beschouwd kunnen worden. De inbreng van de Scheepvaartpolitie beperkt zich tot de gespecialiseerde eerstelijnsvaststellingen en het leveren van technische ondersteuning. Gezien haar kennis van de haven, het netwerk waarover men beschikt en de technische middelen, is de Scheepvaartpolitie uitstekend geplaatst om dit gedeelte van de cyclus voor haar rekening te nemen. Dit resulteert in het jaarlijks onderscheppen van een paar honderd voertuigen.

Terrorisme

Sinds de aanslag van 11 september 2001 zijn internationaal heel wat maatregelen genomen om de veiligheid in de havens drastisch te verhogen. Naast een permanente waakzaamheid naar gevoelige punten toe, zijn er regelmatig al dan niet kortstondige periodes van verhoogde dreiging die van de Scheepvaartpolitie een belangrijke inspanning qua inzet van capaciteit vragen. In iedere zeehaven werkt de Scheepvaartpolitie nauw samen met de havenbedrijven om zo gezamenlijk de veiligheid te verhogen.

We mogen niet vergeten dat havens logistieke knooppunten zijn waar de binnenvaartwegen en de spoorwegbundels samenkomen. De meeste liggen ook in de omgeving van (autosnel)wegen om op die manier heel snel en vlot bereikbaar te zijn. Een neveneffect is echter dat ook criminelen handig gebruikmaken van deze vlotte bereikbaarheid.

Verkeersinbreuken en ongevallen

Het ligt voor de hand dat de Scheepvaartpolitie voornamelijk aandacht besteedt aan de verkeersveiligheid te water. Ook al valt het aantal incidenten op het water niet te vergelijken met die in het wegverkeer, toch kunnen de gevolgen van één enkel ongeval qua slachtoffers en materiële schade veel groter zijn.

De wijze waarop en de mate waarin de Scheepvaartpolitie toeziet op het respecteren van de verkeersregels te water, is afhankelijk van de aard van het verkeer (pleziervaart, binnenvaart, zeevaart, goederen- of passagiersvervoer …) en de daarop van toepassing zijnde wetgeving, de bevoegdheid van andere diensten en afspraken gemaakt met de verantwoordelijke overheden.

De Scheepvaartpolitie beperkt haar optreden inzake wegverkeer zo veel mogelijk tot een reactief optreden. Indien er zich lokaal een verkeersprobleem stelt dat een meer projectmatige aanpak of belangrijkere investeringen qua capaciteit vereist, wordt de aanpak van het probleem uitbesteed aan een partner bij de Lokale of Federale Politie.

Structuur en personeel

De Scheepvaartpolitie bestaat uit vier entiteiten (Antwerpen, Gent, Kust en Sud), een Technisch Steunteam (Technical Support Team of TST) en een maritiem informatiekruispunt (MIK).

Specifiek materiaal

Voor de uitvoering van haar politiemissies op het water beschikt de Scheepvaartpolitie over een vloot van:

• 2 patrouilleschepen (kust) van +/- 25 meter met bijboot (Rigid Hull Inflatable Boats = RHIB's) voor de Noordzee en de Beneden Zeeschelde, gehuurd via het Vlaams Gewest (afdeling DAB Vloot) met bemanning 24 uur per dag en 7 dagen per week;
• 5 patrouilleboten voor binnenwateren van 16 tot 19 meter, (waarvan momenteel 4) in dienst te Antwerpen, Gent, Luik, Bergen (de 5de gepland voor Zeebrugge);
• 1 zee-RHIB van 12 meter voor de Noordzee in Zeebrugge;
• 5 RHIB's van 7 tot 8 meter voor binnenwateren in Antwerpen, Gent, Luik, Bergen en Nieuwpoort;
• 2 kleine RHIB's van 5 meter voor punctuele versterkingen in Blankenberge en Brussel;
• Voor het TST: een werkboot met  cabine van 7 meter, een open werkboot van 5 meter en twee kleinere boten voor zeer ondiep water.

Vanwege de specifieke omgeving en de aandacht voor een dynamisch risicomanagement, beschikt de Scheepvaartpolitie over tal van persoonlijke beschermingsmiddelen die aan de maritieme, haven- en binnenvaartomgeving aangepast zijn. Hieronder vallen o. a. beschermende jassen en broeken, veiligheidsschoenen en -helmen, waterdichte kleding voor schippers RHIB, stralingsmeters en –detectoren ...

Het TST beschikt daarnaast ook over specifieke apparatuur voor haar ondersteunende missies. Dit omvat mobiele en draagbare röntgenscanners, CO2- en drugs- of explosievendetectoren, onderwatersonars, afstandsbediende onderwaterrobot en catamaran ...