Stop Pickpockets - “Buikgevoel volgen”

Hoofdinspecteur Carlo Cerchi is al sinds 2012 gebeten door de pickpockets-microbe en is sinds twee jaar teamchef. “Het is nu aan mij om de microbe over te dragen aan mijn teamleden”, vertelt de gedreven hoofdinspecteur. “Ik wil dat mijn team er 100 procent voor gaat en blijft jagen tot op laatste seconde.”

De Belgische campagne richt zich in eerste instantie op de locaties die uit onze eigen statistieken naar voren komen, d.w.z. in de Brusselse agglomeratie, en meer in het bijzonder op de vijf voornaamste Brusselse stations: Centraal, Zuid, Noord, Luxemburg en Schuman. “We zijn toch vooral actief in Brussel-Zuid wegens het internationale karakter”, gaat Carlo Cerchi verder. “Er bevinden zich treinen, trams, metro’s, premetro’s, taxi’s, bussen naar het buitenland, er is gelegenheid tot shopping … Heel wat volk dus om te beroven.”

Meer dan één profiel

Het team van hoofdinspecteur Cerchi gaat fenomeengericht tewerk. Hun aandacht gaat onder andere naar alle gauwdieven en zakkenrollers die actief zijn in de Brusselse metro- en treinstations. Dagelijks gaan ze op pad, idealiter met vier. Carlo Cerchi: “Met drie is te weinig, want voor de meeste modi operandi zijn er meerdere verdachten, vaak twee, en dan is er ook nog het slachtoffer om wie we ons moeten bekommeren. Als een trein toekomt in Brussel-Zuid, zien we vaak meteen wie we in het oog moeten houden. Etnisch profileren doen we niet; we profileren voornamelijk op basis van gedrag. Wij stellen ons enorm veel vragen en wegen de pro’s en contra’s af om te kunnen bepalen of de persoon voor ons een zakkenroller is. De voornaamste vragen die wij onszelf stellen zijn: wat is de reden van iemands aanwezigheid in het station? Waarom komt hij of zij dicht bij de reizigers in de buurt? Is hij of zij onder invloed? Zenuwachtig? We moeten ermee rekening houden dat er geen specifiek profiel is: onze blik moet ruim zijn! Een ‘gewone’ toerist kan een gauwdief zijn. Meestal zijn het mannen, maar ook vrouwen slaan toe. Vaak specialiseren daders zich in een bepaalde modus operandi en stelen ze ofwel portefeuilles, gsm’s, laptops, (reis)tassen, handtassen enzovoort. Al zien we de laatste tijd dat gauwdieven zich niet meer tot één modus operandi beperken; ze wisselen opvallend veel en snel af. Je moet weten dat elke modus operandi een andere positionering van de collega’s vergt om de volging uit te voeren, de diefstal te zien en de verdachte op heterdaad te vatten.”

Modi operandi en rolverdeling

“Momenteel is er een hele generatie gauwdieven aangekomen die geen greintje respect heeft voor de burger of de politie, noch voor het parket. Ze werken in groep, zijn goed georganiseerd en passen zich razendsnel aan situaties aan”, gaat de teamchef verder.

“Wanneer wij spreken over de gauwdieven die uitermate gespecialiseerd zijn en behoren tot de rondtrekkende dadergroeperingen, herinner ik me een groep die dagelijks met vijf personen naar Brussel kwam. Eén van hen installeerde zich op een terras en observeerde. Hij stond in contact met de anderen om de slachtoffers te kiezen en om politiediensten te spotten. Maar net als wij hebben ze een zesde zintuig en zien ze de politie vanop afstand komen, zeker de oudere, sluwe vossen. Bij de minste twijfel brengen ze hun kompanen op de hoogte en verleggen ze hun actieterrein. Ze kopen soms een ticket en stappen op een internationale trein, omdat ze dan denken dat ze ongestoord hun werk kunnen uitvoeren. Het is een kat- en muisspel, dat voor mij niet aanvoelt als werken, maar eerder als het uitoefenen van een hobby.”

De trucjes van zakkenrollers kennen geen grenzen. “Ze geven je een knuffel, laten muntjes vallen of doen een ‘Zidane’, de nieuwste trend in pickpocketland: ze ‘plakken’ zich tegen hun slachtoffer en jongleren tussen diens benen, maar dan zonder voetbal. Het slachtoffer is even afgeleid – zoals altijd bij pickpockets – en daar wordt handig gebruik van gemaakt om de gsm of portefeuille te stelen.” Detail: de ‘Zidane’ wordt als diefstal met geweld gekwalificeerd. De meer discrete benaming is de ‘voetbaltechniek’.

Voor de Europese campagne (www.stop-pickpockets.eu) zijn er zes monstertjes gecreëerd, waarbij elk monstertje voor een bepaalde modus operandi staat. Zo is er De Raamklopper, De Blokkeerder, De Bloemgever, De Botser, De Neptoerist en De Sluwe Morser (+ linken toevoegen). “Vooral De Raamklopper en De Sluwe Morser zien we vaak”, nog volgens de hoofdinspecteur. “De Raamklopper klopt op de buitenkant van het treinraam; de medeplichtige in de trein steelt de kostbaarheden (meestal een laptop of rugzak) van het afgeleide slachtoffer. De Sluwe Morser maakt ‘per ongeluk’ vlekken op de kleding van het slachtoffer; tijdens het verwijderen van de vlekken (want toevallig heeft een kompaan papieren zakdoekjes bij zich) wordt de aandacht van het slachtoffer van zijn of haar reistas afgeleid en maakt de andere kompaan de reistas afhandig. Het principe is vaak hetzelfde: één dader leidt het slachtoffer af en de andere besteelt hem.”

Als BDO-trainer (Behavior Detection Officer) kan hoofdinspecteur Cerchi mensen en gedragingen goed inschatten; zijn buikgevoel groeide met de jaren. Hij kent de rolverdeling van de dadergroepen: “Vooreerst is er de trekker, die de portefeuille (of iets anders) ‘trekt’. Verder hebben we de blokker: hij dekt de handeling toe en zorgt dat niemand iets opmerkt. Vervolgens checkt de contraobservator de aanwezigheid van de politie of van andere nieuwsgierige reizigers. De afleider is degene die op het raam klopt bijvoorbeeld of koffie morst en dan is er ook nog de verzekeraar: als het slachtoffer beseft dat het bestolen werd en vraagt of iemand iets heeft gezien, zal hij het slachtoffer ‘verzekeren’ en hem de verkeerde kant op sturen. Tot slot, en de rol van deze persoon is de moeilijkste om te bewijzen: de leider. Hij stuurt zijn team aan, maakt afspraken om te gaan stelen enzovoort. Bij elke gauwdiefstal vind je minstens één van deze rollen terug, al zijn de meeste teams met twee.”

Hoog vervolgingspercentage

De teamleden werken als een geoliede machine; ze zijn vrienden die weten wat van hen verwacht wordt. Ze behandelen alle dossiers van a tot z en een nachtje doorwerken hoort erbij …

“We werken goed samen met de andere Brusselse politiezones, zoals met de ‘Trekkers’ en ‘Intel/ILP’ van de Lokale Politie Brussel HOOFDSTAD Elsene, BST van de Lokale Politie Polbruno, UNEUS van de Lokale Politie Brussel Zuid, net als met het parket. Het vervolgingspercentage ligt hoog”, nog volgens een tevreden Carlo Cerchi. “Als we ’s avonds laat nog een zakkenroller op heterdaad betrappen, zorgen wij ervoor dat het dossier zo snel mogelijk compleet is, wat kan leiden tot een onmiddellijke dagvaarding of een aanhoudingsmandaat. In 2020 waren er 146 interpellaties voor ‘diefstal’ op heterdaad en 337 verhoren met vrijheidsberoving (Salduz 4). Dit cijfer is vrij hoog en is het gevolg van het feit dat er veel dossiers worden opgelost aan de hand van camerabeelden. 73 daders werden ter beschikking gesteld van het parket en er vonden 15 onmiddellijke dagvaardingen plaats. 40 personen kwamen onder aanhoudingsmandaat te staan of stonden geseind met een bevel tot gevangenneming. Minderjarigen blijven vaak ongestraft.”

Hoofdinspecteur Cerchi kwam in november 2020 in het opsporingsprogramma FAROEK, voor een geval van shoulder surfing. Een zakkenroller met 29 feiten op zijn kerfstok (tussen 2016 en 2020) werd gezocht … en gevonden. “Alle feiten waren op beeld vastgelegd”, verklaart Carlo Cerchi. “Dankzij de samenwerking met en de goodwill van heel wat collega’s van zowel Lokale als Federale Politie (zoals de Directie van de operaties inzake gerechtelijke politie/DJO) zijn we er geraakt.”

Als de chef pizza bestelt …

Om niet ‘verbrand’ te worden, moeten de teamleden zich zo onopvallend mogelijk gedragen én kleden ... “We kleden ons alsof we met vrienden een pintje gaan drinken in het station”, lacht Carlo Cerchi. “Vrijetijdskleding dus. We blijven constant in beweging en communiceren de hele tijd met mekaar. Je moet de gauwdieven wel wat werkruimte geven om ze op heterdaad te kunnen betrappen. Een slechte dag voor ons is een dag met veel volgingen zonder resultaat. We kunnen zo soms tot 25 kilometer te voet afleggen. En als ik eten bestel en dat met mijn team wil opeten, slaan ze gegarandeerd net dan toe … Zo zijn we een tijdje geleden uitgekomen op een heterdaad poging doodslag. De beloofde pizza’s zijn dan uiteindelijk met 5 uur vertraging toegekomen …”

Tips tegen gauwdiefstal en zakkenrollerij

De belangrijkste tip: laat cash geld thuis! Laat u door niemand afleiden/benaderen. Gebruik – nu zeker in coronatijden – die anderhalve meter afstand. Steek geen gsm of portefeuille in uw broekzak en draag uw (hand)tas met de opening vooraan, niet op uw rug. Hou handige nummers bij de hand, zoals het Imei-nummer van uw gsm (dat verschijnt als u *#06# intoetst) en het nummer van Card Stop (070 344 344).

Toch slachtoffer geworden?

Als u toch het slachtoffer bent geworden, contacteer dan zo snel mogelijk de politie en doe aangifte van de diefstal. Geef hun een duidelijke beschrijving van wat er gestolen is en eventueel ook van de vermoedelijke dader. Probeer zo goed mogelijk het precieze uur en de plaats van de feiten aan te duiden, zodat de politie met de camerabeelden aan de slag kan. Uw hulp kan voorkomen dat anderen die dag ook het slachtoffer worden! Bel bij noodgevallen:

• 101 voor politie
• het internationaal noodnummer 112
• Securail (0800 30 230) die instaat voor de veiligheid in de NMBS-stations.

Op www.besafe.be vindt u meer tips tegen gauwdiefstal en wat u kan doen als slachtoffer.

Meer info over de internationale campagne, met de modus operandi van de zes monsters, vindt u op www.stop-pickpockets.eu.

Meer info ...

• Stop Pickpockets campagne